PDP: Deficit Democratico den reino ta keda reduci

E no ta un secreto cu e discrepancia na momento di papia tocante e palabra igualdad ,
gelijkwaardigheid den reino ta un topico cu mas y mas durante e reunion di IPKO ta recibi hopi
atencion. Asta professors a scirbi buki cu varios recomendacionan cu nan ta sinti por reduci e
discrepancia. Partidonan politico manera VOLT na hulanda tambe a inclui un proposicion den
nan programa di partido pa brinda e parti di reino, esta Caribe hulandes cu mas di bisa den
Tweede Kamer, parlamento Hulandes, mirando cu paisnan autonomo den reino no tin mucho di
bisa na momento di vota riba un proposicion manera un Rijkswet. Paso Reino Hulandes no
conoce un parlamento di reino cu representantenan di islanan den caribe aden, den practica ta
e Tweede Kamer cu Eerste Kamer ta haya e funcion aki.
Cambio significativo
Durante e prome mitad di 2023 hopi discusion a surgi riba e topico di Rijkswet, specialmente e
ley cu gobierno di reino kier mira Aruba tin pa supervision financiero, Rijkswet Aruba Financieel
toezicht. Den e systema di ley tin diferente categoria y rango di sorto di ley cu ta brinda
autoridad na un organo y/o derecho na ciudadanonan.
Un Algemene Maatregel van Rijksbestuur (AMvRB) ta un di e sorto di leynan cu huridicamente
gobierno di Reino, esta e rijksministerraad por traha y casi impone riba e islanan Aruba, Korsou
y Sint-Maarten (menciona despues manera CAS). Debi na e constelacion di e conseho di
minister di reino cu den su mayoria semper ta ministernan di kabinete hulandes.
Pero awe pa sorpresa positivo di tur persona e la keda publica den e Staatsblad di Hulanda cu
esaki lo conoce cambio. Despues di mas di 16 aรฑa e cambio significativo aki ta drenta na vigor
na vigor. Conseho di reino lo no por haci mas e abuso di poder di un mayoria den
conseho di minister di reino pa asina impone leynan riba islanan CAS.
Entrante 1 di januari 2024 un contesta ariba e pregunta importante awor cu ta conoce cambio
ta ken tin e autoridad pa duna direccion ta keda contesta. E conseho di minister di reino? Of e
respresentantenan di e islanan CAS den parlamento?
E initiativa di ley di reino aki su meta ta nettamente pa e libertad cu e conseho di ministernan tin
keda limita, y cu e hecho cu conseho di minister di reino ta keda sin negocia cu e
parlamentonan di CAS y sin pidi authorisacion di Tweede Kamer ta pasa pa pasado
parcialmente. E pasonan aki nos ta jame un Zelfstandige Algemene Maatregel van
Rijksbestuur, paso gobierno di reino no mester consulta cu ningun otro organo pa e ley/medida
por existi y drenta na vigor.
E ta brinda islanan CAS cu un opportunidad pa duna nan opinion y pa haci entrega di mocion y
amienda, algo cu den pasando no tabata e caso. Ademas Tweede Kamer y Eerste kamer si ta
logra recibi e derecho di expresa nan mes, asina jama โ€˜instemmingsrechtโ€™ nan tin cu duna un
opinion ariba e producto di ley cu gobierno di Reino lo kier introduci. Por asta compare cu un
tipo di VETORECHT, si parlamento hulandes no duna nan aporbacion, esaki lo no drenta na
vigor. Esaki sigur ta brinda mas proteccion pa islanan CAS y nos identidad cu ta hopi differente
for di esun di hulanda.
Finalmente, e asina jama AMvRB cu ta independiente por solamente keda usa den e caso cu
tin local ley ta jama een bijzondere geval van dringend aard, den mi interpretacion mi lo pensa
riba covid-19. Esaki kermen cu conseho di minister di reino lo mester splica si acaso despues di
2 aรฑa cu AMvRB ainda ta den vigor dicon esaki mester keda den e forma aki.
Adicionalmente, e meta di e cambio aki ta pa conseho di reino di minister haci lo menos uso
posibel di e asina jama AMvRB cu ta independiente y bay via e ruta di parlamento.
E precupaccion
E termino di transition overgangstermijn ta keda preocupante mirando e hecho cu a keda
peticiona pa e Koninklijke besluit aki por keda prolonga. Esaki kermen cu e pregunta cu nos
mester haci nos mes ta cuanto AMvRB independiente tin, te cu aworakinan esak ta 14, di local
ainda un paar a keda entrega prome cu e cambio den ley aki a keda presenta. Esakinan ta
mas o menos entre 40 cu 60 cu ainda tin importancia pa e islanan CAS.
Aruba, poco poco, nos ta mira pasonan concreto cu ta bin for di Den Haag pa brinda islanan
CAS cu opportunidad pa asina nos por expresa nos mes y sinti cu e palabra igualdad, esta
โ€˜gelijkwaardigheidโ€™ no ta djies un palabra bashi, pero sino uno cu nos ta dunando contenido y
perspectiva.
Pesey mes pami como un politico e ta importante pa nos keda den dialogo cu Hulanda y tin un
relacion hopi mas estrecho cu Den Haag pa nos logra pasonan importante manera esun di
ayera.

Advertisements